Γράφει ο Αλέξης Αντιμάντο
Η πανδημική κρίση κατάφερε σημαντικό πλήγμα στην παγκόσμια οικονομία, με τις αεροπορικές μεταφορές να επηρεάζονται σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό. Ο κλάδος των αερομεταφορών βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση παγκοσμίως, με την Ευρώπη να επηρεάζεται λίγο παραπάνω εξαιτίας της εξάρτησης των αεροπορικών εταιρειών αλλά και των οικονομιών των περισσότερων χωρών της Γηραιάς Ηπείρου από τον τουρισμό, τόσο τον ενδοευρωπαϊκό όσο και τον διεθνή.
Η ραγδαία μείωση των πτήσεων και της επιβατικής κίνησης γονάτισε τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες, οι οποίες κάθε μέρα που περνούσε με τα αεροσκάφη τους καθηλωμένα στα αεροδρόμια της Ευρώπης αιμορραγούσαν αφού έκαιγαν πολλά εκατομμύρια ευρώ δίχως παράλληλα να βάζουν μετρητά στα ταμεία τους. Υπολογίζεται ότι στα μέσα Απριλίου η επιβατική κίνηση στην Ευρώπη ήταν κατά 89% πεσμένη σε σχέση με το ίδιο χρονικό διάστημα την περασμένη χρονιά. Η εξάπλωση αλλά και παρατεταμένη παρουσία του κορονοϊού στις χώρες της Ευρώπης σε συνδυασμό με την απουσία κάποιου φαρμάκου για την άμεση καταπολέμηση του έφερε τις αερομεταφορές αντιμέτωπη με μια πρωτοφανή κατάσταση, που όμοια της δεν έχει υπάρξει τις τελευταίες δεκαετίες.
Οι περισσότεροι ευρωπαϊκοί αερομεταφορείς βρέθηκαν -και ακόμα βρίσκονται- σε σημείο κατάρρευσης. Ανάμεσα τους και παραδοσιακές εταιρίες κολοσσοί του χώρου για τις οποίες κανείς δεν φανταζόταν ότι θα κληθούν από το πουθενά να πολεμήσουν για την σωτηρία τους, όπως οι άλλοτε πανίσχυρες Lufthansa, British Airways και Air France-KLM. Για να αντιμετωπίσουν αυτή την πρωτοφανή κρίση οι αερομεταφορείς εξετάζουν κάθε πιθανή λύση, όπως για παράδειγμα την λήψη κρατικής βοήθειας, δανείων ακόμα και την κρατικοποίηση τους. Όσον αφορά στο εσωτερικό τους, οι αεροπορικές εταιρίες προχωρούν σε μεγάλη μείωση των εξόδων τους, καταργώντας θέσεις εργασίας, συνδέσεις και μειώνοντας τον στόλο τους.
Από τον περασμένο Μάρτιο στις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες έχει χορηγηθεί σημαντική ένεση ρευστότητας, που ισοδυναμεί με περισσότερα από 25 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι εθνικοί αερομεταφορείς βρίσκονται σε προνομιούχα θέση αφού η επιβίωση τους είναι ύψιστης σημασίας για τα επιμέρους κράτη και την οικονομία τους. Σε δεύτερη μοίρα περνούν οι αεροπορικές εταιρίες χαμηλού κόστους, αφού μέχρι στιγμής πολλές εξ’αυτών δεν έχουν λάβει καθόλου βοήθεια. Σε αυτή την ανισότητα είχε σταθεί άλλωστε πρίν λίγο καιρό και ο διευθύνων σύμβουλος της Ryanair Michael O’Leary και είχε εξαπολύσει επίθεση σε βάρος της Lufthansa αναφορικά με την οικονομική βοήθεια που θα λάμβανε από το γερμανικό κράτος και τις επιπτώσεις που αυτή θα είχε στην ανταγωνιστικότητα της αεροπορικής αγοράς.
Lufthansa
Στις 25 Ιουνίου το Ειδικό Ταμείο για τη Σταθεροποίηση της Αγοράς στην Γερμανία ενέκρινε δάνειο ύψους 6 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Lufthansa, για την ανακεφαλαιοποίηση της γερμανικής εταιρείας. Επιπλέον στην Lufthansa χορηγήθηκαν και 3 δισεκατομμύρια ευρώ ως βοήθεια από το γερμανικό κράτος. Η κρατική βοήθεια πάντως συνοδεύεται από διάφορους όρους, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται η υποχρέωση της Lufthansa να παραχωρήσει έως και 24 δικαιώματα απογείωσης και προσγείωσης στις βάσεις της σε Μόναχο και Φρανκφούρτη σε ανταγωνίστρια εταιρία. Επιπλέον, στο γερμανικό κράτος θα περάσει μέρος των μετοχών του αερομεταφορέα, ωστόσο θα παραμείνει σιωπηλός εταίρος αφού δεν θα εμπλέκεται ενεργά στο μάνατζμεντ της εταιρείας.
Austrian Airlines
Η αυστριακή αεροπορική εταιρεία απέσπασε δάνειο ύψους 300 εκατομμυρίων ευρώ από το αυστριακό κράτος, με το 90% αυτού να είναι εγγυημένο. Στον εθνικό αερομεταφορέα της Αυστρίας χορηγήθηκε βοήθεια και από την μητρική Lufthansa, με τον γερμανικό κολοσσό να της προσφέρει ένεση ρευστότητας αξίας 150 εκατομμυρίων ευρώ.
TAP Portugal
H Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόσφατα ενέκρινε, με βάση τους κανόνες της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων, το σχέδιο διάσωσης της ΤAP από το πορτογαλικό δημόσιο, που περιλαμβάνει την παραχώρηση δανείου ύψους 1,2 δισεκατομμυρίων ευρώ στον εθνικό αερομεταφορέα της χώρας. Η χρονική διάρκεια του δανείου ανέρχεται στους έξι μήνες και οι αρχές της Πορτογαλίας έχουν δεσμευτεί πως ο αερομεταφορέας είτε θα αποπληρώσει το δάνειο είτε θα παρουσιάσει σχέδιο αναδιάρθρωσης του.
Finnair
Στα τέλη Μάϊου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άναψε το πράσινο φως για το κρατικό δάνειο ύψους 600 εκατομμυρίων ευρώ που χορήγησε η φινλανδική κυβέρνηση προς την Finnair ενώ στις 10 Ιουνίου ενέκρινε τη συμμετοχή της στην ανακεφαλαίοποίηση της εταιρείας με τη παροχή 286 εκατομμυρίων ευρώ.
Air France-KLM
Η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε στις αρχές Ιουνίου ένα πακέτο 15 δισεκατομμυρίων ευρώ για την διάσωση της αεροπορικής βιομηχανίας της χώρας. Από αυτό το ποσό, τα 7 δισεκατομμύρια ευρώ προορίζονται για την Air France-KLM υπό τη μορφή δανείου ενώ τα υπόλοιπα θα καταλήξουν σε άλλες μικρότερες αεροπορικές εταιρίες αλλά και σε αεροναυπηγικούς κολοσσούς, όπως η Airbus. Επιπλέον, στη διάσωση της Air France-KLM συμμετέχει και το ολλανδικό κράτος που χορήγησε δάνειο 3,4 δισεκατομμυρίων ευρώ στον όμιλο. Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο το ολλανδικό όσο και το γαλλικό κράτος διαθέτουν από 14% στον αερομεταφορέα.
Scandinavian Airlines (SAS)
Οι κυβερνήσεις της Δανίας και της Σουηδίας συνέβαλαν στην χρηματοδότηση της SAS με 137 εκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, το σουηδικό κράτος έχει κατανείμει συνολικά 455 εκατομμύρια ευρώ στο σχέδιο που έχει καταστρώσει για την στήριξη των αεροπορικών εταιριών με σουηδική άδεια εκμεταλλεύσεως. Η βοήθεια έρχεται με τη μορφή εγγυημένων από το κράτος δανείων.
Οι αερομεταφορείς της Μεγάλης Βρετανίας
Στην Μεγάλη Βρετανία οι British Airways, EasyJet και Ryanair έκαναν χρήση του έκτακτου προγράμματος παροχής χρηματοδότησης εταιριών λόγω COVID-19 που σύστησε η Τράπεζα της Αγγλίας. Η British Airways έλαβε 300 εκατομμύρια λίρες ενώ οι Ryanair και EasyJet από 600 εκατομμύρια λίρες έκαστη.
Οι αεροπορικές εταιρείες της Ισπανίας
Στην Ισπανία οι Iberia και Vueling εισέπραξαν 750 και 260 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα από την κρατική τράπεζα Instituto de Credito Oficial.
Ο μακρύς δρόμος προς την ανάκαμψη
Η ζήτηση για αεροπορικά ταξίδια εκτιμάται ότι θα πάρει αρκετά χρόνια για να ανακάμψει, και θα γίνει σταδιακά. Στην Ευρώπη η αεροπορική κίνηση το 2020 υπολογίζεται ότι θα παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα και συγκεκριμένα 60% μειωμένη σε σύγκριση με πέρυσι και εκτιμάται ότι από το 2023 και μετά θα φτάσει και πάλι στα επίπεδα του 2019. Μέχρι τότε το μοτίβο που φαντάζει σχεδόν σίγουρο ότι θα επικρατεί στον χώρο των αερομεταφορών θα είναι οι αεροπορικές εταιρίες να περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα, να μειώνουν το μέγεθος τους προκειμένου να είναι βιώσιμες και τα κράτη να χορηγούν πακέτα διάσωσης για να κρατάνε όρθιους τους, στενά συνδεδεμένους με την οικονομία, αερομεταφορείς τους.
