Των Donald Kalff και Andrea Renda
Στην τρέχουσα οικονομική κρίση, κανένας κλάδος δεν έχει πληγεί περισσότερο από την αεροπορία.
Ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων έχει έρθει σε διακοπή: η κατασκευή και συντήρηση αεροσκαφών, η παραγωγή μερών, αεροπορικές εταιρείες και αεροδρόμια, τεχνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες επιβατών. Η μόνη εξαίρεση είναι η μεταφορά φορτίων. Αλλά αυτό δείχνει μόνο πόσο δύσκολη είναι η κατάσταση. Οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη έχουν ήδη χορηγήσει 15 δισ. ευρώ σε μέτρα στήριξης, και ακόμη μεγαλύτερα ποσά είναι προς διαπραγμάτευση.
Οι ειδικοί συζητούν εάν αυτό θα ήταν καλύτερα να παρασχεθεί άνευ όρων στήριξη, να επιβληθούν αυστηρές “πράσινες” προϋποθέσεις, ή να αφήσουν τον κλάδο να καταρρεύσει.
Οι περισσότεροι από αυτούς αναμένουν η ζήτηση να σταθεροποιηθεί σε σημαντικά χαμηλότερο επίπεδο και έχουν πειστεί ότι τα τωρινά επίπεδα κόστους (κυρίως το εργασιακό κόστος) δεν μπορεί πλέον να υποστηριχθεί. Αναπόφευκτα, η τιμή του αεροπορικού ταξιδιού πρέπει να αυξηθεί σημαντικά για να συμπεριλάβει όλες τις εξωτερικές παραμέτρους και αυτό θα πιέσει ακόμη περισσότερο τη ζήτηση. Εν ολίγοις, δεν υπάρχει επιστροφή στο status quo ante και κυριαρχεί η αβεβαιότητα.
Το διακύβευμα για την ΕΕ και τα κράτη-μέλη δεν θα μπορούσαν να είναι υψηλότερα. Απειλείται η στρατηγική αυτονομία, ένας μεγάλος οικονομικός κλάδος θα μπορούσε να καταρρεύσει και οι υποδομές που είναι απαραίτητες για μια οικονομία υπηρεσιών σε επίπεδο ΕΕ θα μπορούσαν να έχουν σοβαρά πληγεί. Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της δεν έχουν άλλη επιλογή από το να σώσουν τον κλάδο αεροπορίας, αλλά θα πρέπει να το κάνουν με έναν τρόπο που προστατεύει τους εργαζόμενους και μεταμορφώνει τον κλάδο σε μια βιώσιμη πηγή οικονομικής ανάπτυξης.
Έχοντας τα κράτη-μέλη να κινούνται αυτόνομα με ατομικά διαπραγματευόμενες προϋποθέσεις διάσωσης, αυτό αποτρέπει την ΕΕ από το να εργαστεί σε μια συντονισμένη προσπάθεια αναδιάρθρωσης ολόκληρου του τομέα. Και πραγματικά, που τελειώνει και πού αρχίζει ο “κλάδος”;
Στις Βρυξέλλες και πέραν αυτών, η αεροπορία είναι το τέλειο πρωτότυπο ενός “οικοσυστήματος”, η βασική ιδέα της βιομηχανικής στρατηγικής της ΕΕ που παρουσιάστηκε από τον Thierry Breton στις 10 Μαρτίου. Τα οικοσυστήματα αντιπροσωπεύουν μια ολιστική (αλλά κλαδική) προσέγγιση που φτάνει πέρα από -αλλά σίγουρα περιλαμβάνει- την έννοια της αξίας των βιομηχανικών αλυσίδων. Σώζωντας τον αεροπορικό κλάδο ως οικοσύστημα, θα απαιτήσει προσοχή σε μια ομάδα μεγάλων και μικρών βαθιά αλληλεξαρτημένων εταιρειών και θεσμών.
Ωστόσο, εάν η Κομισιόν ρίξει το δίχτυ ακόμη πιο ευρεία θεωρώντας την κινητικότητα αντί της αεροπορίας ως οικοσύστημα, τότε ο κλάδος πρέπει να συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο για να κάνει χώρο για άλλες, πιο βιώσιμες μορφές μεταφοράς. Αυτή η τελευταία προσέγγιση θα ήταν περισσότερο ευθυγραμμισμένη με την Πράσινη Συμφωνία, αλλά πιθανώς λιγότερο με τις βραχυπρόθεσμες οικονομικές προτεραιότητες.
Η Νέα Βιομηχανική Στρατηγική της ΕΕ πραγματικά απαιτεί μεγαλύτερη ενεργειακή απόδοση και βιωσιμότητα. Στο σημείο που σε ένα μακρινό μέλλον, τα βιώσιμα καύσιμα μεταφορών να μπορούν να παραχθούν από πράσινο υδρογόνο και CO2, μεσοπρόθεσμα το αποτύπωμα μπορεί να μειωθεί μόνο με λιγότερες, “γεμάτες” πτήσεις και με πιο αποδοτικούς κινητήρες.
Μια πρόδρομη απεικόνιση της προσέγγισης του “οικοσυστήματος κινητικότητας” δίνεται από τη γαλλική κυβέρνηση, η οποία προσφάτως κατέστησε την βοήθεια των 7 δισ. ευρώ προς την Air France, εξαρτημένη από την υπόσχεση της τελευταίας να μειώσει δραστικά τις εγχώριες πτήσεις της, δηλαδή, μείωση κατά 50% των εγχώριων εκπομπών CO2 έως το 2024, όπου τα εγχώρια δρομολόγια εξυπηρετήθηκαν από εναλλακτικές με τη μορφή τρένων υψηλής ταχύτητας.
Η ΕΕ μπορεί επομένως να επιλέξει να συμμετάσχει στην αναδιάρθρωση του “αεροπορικού οικοσυστήματος”, προωθώντας επενδύσεις σε αυτές τις νέες τεχνολογίες, και βοηθώντας στην άμβλυνση των κοινωνικών συνεπειών. Αυτό είναι ελκυστικό αν σκεφτεί κανείς ότι το οικοσύστημα μεταφορών της ΕΕ έχει διαρθρωτικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, ορισμένα εκ των οποίων είναι πραγματικά “κρυμμένοι θησαυροί”. Το μεγαλύτερο μέρος της εναέριας κυκλοφορίας στον κόσμο είναι ανατολή-δύση, και τα μεγάλα hubs είναι γεωγραφικά καλά τοποθετημένα για να αξιοποιήσουν αυτές τις κυκλοφοριακές ροές. Για παράδειγμα, αυτά συνδέουντα ανατολικά των ΗΠΑ και τα μεσοδυτικά, με τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ασία, όλες πολύ μεγάλες οικονομίες.
Όλα αυτά βασίζονται στην πιο εξελιγμένη συλλογή αεροπορικών συνθηκών τις οποίες έχει διαπραγματευτεί η ΕΕ για να εξασφαλίσει την πρόσβαση στην αγορά. Τα πλεονεκτήματα της Ευρώπης μεγιστοποιούνται εάν κάποιος σκεφτεί ότι η Airbus έχει ένα σαφές πάνω χέρι σε ό,τι αφορά στην τεχνογνωσία και στη φήμη, σε σχέση με την ιστορικά ανταγωνιστική Boeing. Η Ευρώπη είναι επίσης ευλογημένη με μια αφοσιωμένη, εξαιρετικά επαγγελματία και πραγματικά ανεξάρτητη ρυθμιστική αρχή, με την μορφή της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Αεροπορικής Ασφάλειας.
Συγκρίνοντας τις μεγάλες αεροπορικές εταιρείες, οι αμερικανικές ποτέ δεν ήταν τόσο πολύ υπό απειλή (η απλή μέτρηση της μέσης ηλικίας του στόλου λέει την ιστορία) και με το Brexit, η θέση της British Airways έχει υποστεί σοβαρή ζημιά.
Η αναδιάρθρωση του οικοσυστήματος θα απαιτήσει ένα κατάλληλο “μείγμα πολιτικής”. Οι κανόνες ανταγωνισμού χρειάζονται μεταρρύθμιση. Έχοντας τουλάχιστον δύο ή τρεις αεροπορικές εταιρείες ανά δρομολόγιο δεν είναι πλέον βιώσιμο, και η αναπόφευκτη ενοποίηση απαιτεί νέα μέσα για την αποφυγή κατάχρησης της αγοράς.
Ομοίως, οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις θα χρειαστούν επικαιροποίηση. Και θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση του αθέμιτου ανταγωνισμού από επιδοτούμενες μη ευρωπαϊκές αεροπορικές επιχειρήσεις: σε αυτό, η νέα βιομηχανική στρατηγική δημιουργεί χώρο για την προορατική χρήση των μηχανισμών της εμπορικής άμυνας για την αποκατάσταση ισότιμων όρων.
Η ΕΕ θα μπορούσε να πάει ακόμη πιο μακριά, εάν το σχέδιο ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ της Επόμενης Γενιάς της ΕΕ που ανακοινώθηκε προσφάτως από την Κομισιόν προοριζόταν τουλάχιστον εν μέρει για την αναδιάρθρωση του οικοσυστήματος: η προκύπτουσα επένδυση θα είχε δυνητικά εντυπωσιακές οικονομικές και κοινωνικές αποδόσεις, και θα μπορούσε επίσης να δώσει ΄ώθηση στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, η οποία, όπως είναι σημαντικό να θυμηθούμε, προέκυψε από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα.
Για να είμαστε σίγουροι, η κρίση του αεροπορικού οικοσυστήματος θα αποτελέσει τη βάση για την βιομηχανική στρατηγική του Breton. Ο καιρός θα δείξει εάν η Κομισιόν θα είναι σε θέση να υιοθετήσει μια προσέγγιση που κοιτάζει προς τα εμπρός υποστηρίζοντας παράλληλα τους υφιστάμενους παράγοντες. Αυτή η άσκηση που “περπατά σε τεντωμένο σχοινί” ασφαλώς θα αντιμετωπίσει αναταραχές προτού γίνουν τα πράγματα καλύτερα.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://www.ceps.eu/supporting-and-restructuring-the-aviation-ecosystem/
Πηγή: capital.gr
