Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίεφ, ανακοίνωσε πως η χώρα του προχωρά σε νομικές ενέργειες κατά της Ρωσίας για τη συντριβή της πτήσης 8243 της Azerbaijan Airlines.
Η τραγωδία στοίχισε τη ζωή σε 38 ανθρώπους. Το αεροπλάνο, τύπου Embraer 190, συνετρίβη κοντά στην πόλη Ακτάου του Καζακστάν τον περασμένο Δεκέμβριο, με τις αζερικές αρχές να υποστηρίζουν ότι καταρρίφθηκε από ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα.
Η απόφαση για διεθνοποίηση της υπόθεσης έρχεται έπειτα από μήνες σιωπής από τη ρωσική πλευρά, γεγονός που έχει επιβαρύνει τις σχέσεις των δύο χωρών.
Ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα πίσω από την τραγωδία;
Στις 25 Δεκεμβρίου 2024, το Embraer 190 με νηολόγιο 4K-AZ65 πραγματοποιούσε τακτική πτήση από το Μπακού προς το Γκρόζνι όταν δέχθηκε πολλαπλά μεταλλικά θραύσματα ενώ πετούσε στον ρωσικό εναέριο χώρο. Η ζημιά προκάλεσε σοβαρή βλάβη στα συστήματα του αεροσκάφους και ο πιλότος επιχείρησε αναγκαστική προσγείωση στο Ακτάου του δυτικού Καζακστάν. Ωστόσο, η απώλεια του υδραυλικού συστήματος εν πτήσει οδήγησε σε πτώση του αεροπλάνου.
Από τους 67 επιβαίνοντες, 38 σκοτώθηκαν και 29 επέζησαν, πολλοί με σοβαρά τραύματα. Η προκαταρκτική έκθεση που δημοσιεύθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου κατέληξε ότι πιθανή αιτία της συντριβής ήταν πλήγμα από πύραυλο εδάφους-αέρος. Οι ερευνητές του Αζερμπαϊτζάν κατηγορούν το ρωσικό σύστημα Pantsir-S1 για την κατάρριψη, σε περιοχή όπου φέρεται να βρίσκονταν σε εξέλιξη ουκρανικά πλήγματα με drones.
Σύμφωνα με το Μπακού, οι ρωσικές αρχές έχουν γνώση των γεγονότων αλλά δεν έχουν προσφέρει καμία ικανοποιητική εξήγηση ούτε έχουν αναλάβει ευθύνη.
Ο Αλίεφ ζητά δικαιοσύνη και αποζημιώσεις
Σε δηλώσεις του στα τοπικά ΜΜΕ, ο πρόεδρος Αλίεφ ανέφερε πως η κυβέρνησή του συγκεντρώνει στοιχεία για την κατάθεση αγωγής σε διεθνή δικαστήρια. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά στο Minval:
«Δεν θα ξεχάσουμε. Αυτή τη στιγμή ετοιμάζουμε τον φάκελο για υποβολή στα διεθνή δικαστήρια. Κατανοούμε ότι ίσως χρειαστούν χρόνια… είμαστε έτοιμοι να περιμένουμε δέκα χρόνια, αλλά η δικαιοσύνη πρέπει να αποδοθεί. Δυστυχώς, η παρούσα εκκρεμότητα δεν συμβάλλει στη βελτίωση των διμερών σχέσεων μεταξύ Ρωσίας και Αζερμπαϊτζάν.»
Μήνες αναμονής χωρίς απάντηση από τη Μόσχα
Έχουν περάσει επτά μήνες από την τραγωδία και το Αζερμπαϊτζάν δηλώνει ότι δεν έχει λάβει καμία ουσιαστική απάντηση από τη Ρωσία. Σύμφωνα με τον Αλίεφ, κάθε επίσημο αίτημα που υπέβαλε η Εισαγγελία του Αζερμπαϊτζάν έλαβε την ίδια λιτή απάντηση από τη ρωσική Ανακριτική Επιτροπή: «η έρευνα συνεχίζεται».
Μιλώντας στο Global Media Forum στο Χανκέντι, ο Αλίεφ εξέφρασε την έντονη δυσαρέσκειά του για τη στάση της Μόσχας: «Ξέρουμε ακριβώς τι συνέβη — και μπορούμε να το αποδείξουμε. Είμαστε επίσης βέβαιοι ότι και οι Ρώσοι αξιωματούχοι γνωρίζουν τι έγινε… Το πραγματικό ερώτημα είναι: γιατί δεν έκαναν αυτό που κάθε υπεύθυνος γείτονας θα έπρεπε να κάνει;»
Το Αζερμπαϊτζάν έχει καταστήσει σαφή τα αιτήματά του: ζητεί επίσημη αναγνώριση, ανάληψη ευθύνης, αποζημιώσεις για τα θύματα και τις οικογένειές τους, καθώς και οικονομική κάλυψη για την απώλεια του αεροσκάφους. Όπως τόνισε ο Αλίεφ: «Αυτές είναι βασικές και νόμιμες απαιτήσεις στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και των σχέσεων καλής γειτονίας.»
Το προηγούμενο της πτήσης MH17
Η υπόθεση θυμίζει τη μακροχρόνια δικαστική διαμάχη γύρω από την πτήση MH17 της Malaysia Airlines, η οποία καταρρίφθηκε το 2014 πάνω από την ανατολική Ουκρανία από ρωσικό πύραυλο Buk. Το δυστύχημα στοίχισε τη ζωή σε 298 ανθρώπους και η διεθνής έρευνα διήρκεσε χρόνια.
Το 2022, ολλανδικό δικαστήριο καταδίκασε τρεις άνδρες ερήμην σε ισόβια κάθειρξη, ενώ πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε τη Ρωσία υπεύθυνη για την επίθεση. Ο Αλίεφ αναφέρθηκε στο MH17 ως νομικό προηγούμενο, υπογραμμίζοντας ότι το Αζερμπαϊτζάν είναι έτοιμο να επιδιώξει δικαίωση όσα χρόνια κι αν χρειαστεί.
