Όσα φέρνει η ώρα δεν τα φέρνει ο χρόνος λένε και στην περίπτωση των αεροπορικών μεταφορών ταιριάζει απόλυτα η συγκεκριμένη παροιμία.

Γράφει ο Αλέξης Αντιμάντο

Είναι γεγονός ότι τους τελευταίους μήνες, από τότε που ο κορονοϊός ξέφυγε από των έλεγχο και τα σύνορα της Κίνας και χτύπησε την πόρτα των περισσότερων χωρών του κόσμου, η βιομηχανία των αερομεταφορών βρίσκεται στη δίνη μιας πρωτοφανούς κρίσης, τόσο οικονομικής όσο και υπαρξιακής.

Οι αεροπορικές εταιρείες, με την πλειοψηφία των αεροσκαφών τους καθηλωμένα, έχουν περιορίσει στο ελάχιστο το πτητικό τους έργο, κυρίως εκτελώντας πτήσεις εσωτερικού, και καλούνται να επιλύσουν μια δυσεπίλυτη εξίσωση, της οποίας οι κύριες συνιστώσες είναι το ανθρώπινο δυναμικό τους, ο στόλος τους, οι πελάτες τους αλλά και ο λογαριασμός από αυτή την κρίση που σχεδόν για όλες θα είναι επικίνδυνα φουσκωμένος. Ήδη πολλοί αερομεταφορείς έχουν ανακοινώσει ότι θα προβούν σε μείωση θέσεων εργασίας και του στόλου τους καθώς και σε κατάργηση αρκετών γραμμών, σε μια προσπάθεια να περιορίσουν τις ζημίες. Επιπλέον, οι αναλυτές υπολογίζουν ότι η επαναφορά της κανονικότητας στον χώρο των αερομεταφορών θα επιστρέψει, στην καλύτερη περίπτωση, το 2023. Δεν χωράει αμφιβολία ότι η κατάσταση είναι σοβαρή στον χώρο, όπως και σε άλλους τομείς της οικονομίας, παρόλα αυτά θα μπορούσε να ειπωθεί ότι, όπως τα πάντα σχεδόν στη ζωή, έτσι και στη συγκεκριμένη περίπτωση, υπάρχουν δυο οπτικές γωνίες για να δει κανείς την κατάσταση. Κι αυτό γιατί, ενώ τα πράγματα είναι όντως δύσκολα αυτή τη στιγμή στη βιομηχανία των αεροπορικών μεταφορών, η κρίση αυτή μπορεί να λειτουργήσει, σε βάθος χρόνου, ευεργετικά εν τελεί για τον κλάδο αλλά σε τελική ανάλυση και για το επιβατικό κοινό.

ευκαιρία-κορονοιός

Είναι γεγονός ότι ο τομέας των αερομεταφορών διένυε, μέχρι την εμφάνιση της πανδημίας του κορονοϊού, μια περίοδο μεγάλης ευημερίας. Μετά το σοκ των τρομοκρατικών χτυπημάτων της 11ης Σεπτεμβρίου στις Ηνωμένες Πολιτείες καθώς και την παγκόσμια οικονομική ύφεση του 2008, η βιομηχανία των αεροπορικών μεταφορών κατάφερε να περάσει από το ναδίρ στο ζενίθ, σημειώνοντας τα τελευταία χρόνια πρωτοφανή ανάπτυξη στις σχεδόν σε όλες τις ηπείρους. Συν τοις άλλοις η εμφάνιση, ο πολλαπλασιασμός καθώς και το γιγάντωμα των αερομεταφορέων χαμηλού κόστους συνέβαλλαν στο να καταστεί το αεροπορικό ταξίδι πιο προσιτό και δημοφιλές στο ευρύ καταναλωτικό κοινό. Οι αεροπορικές εταιρίες χαμηλού κόστους άλλαξαν τους κανόνες του παιχνιδιού αφού αύξησαν κατά πολύ τον ανταγωνισμό στο χώρο και οι παραδοσιακοί αερομεταφορείς, προκειμένου να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στην πίεση, εισήγαγαν νέα προϊόντα, συνοδευόμενα από χαμηλούς ναύλους που κινούνταν στα όρια του low-cost. Παράλληλα ορισμένοι αερομεταφορείς πήγαν ένα βήμα παραπέρα και ίδρυσαν τις δικές τους θυγατρικές εταιρείες χαμηλού κόστους που θα ανταγωνίζονταν ευθέως τις υπόλοιπες στην βιομηχανία. Όλα τα παραπάνω οδήγησαν σε μαζικές αγορές αεροσκαφών και προσλήψεων καθώς και στο άνοιγμα αμέτρητων δρομολογίων, και κάπως έτσι επήλθε ένας κορεσμός στις εναέριες συγκοινωνίες, μιας και σημειώθηκε τεράστια προσφορά πτήσεων, με το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών ταυτόχρονα σε μεγάλο βαθμό να υποχωρεί. Οι αεροπορικές μεταφορές έτσι πέρασαν σε άλλο επίπεδο, γενικά με την ποσότητα να υπερισχύει της ποιότητας. Επιπλέον, οι αεροπορικές εταιρείες έκαναν μεγάλα ανοίγματα, σε κάποιες περιπτώσεις μεγαλύτερα απ ́όσο θα μπορούσαν πράγματι να αντέξουν (άνοιγμα πολλών νέων βάσεων και θέσεων εργασίας, ογκώδεις παραγγελίες αεροσκαφών) και η κρίση που προκάλεσε η πανδημία φανέρωσε τα τρωτά σημεία της στρατηγικής τους, αφού σχεδόν καμία αεροπορική εταιρεία απ ́,ότι φαίνεται δεν είχε θωρακιστεί καλά για κάποια ενδεχόμενη οικονομική λαίλαπα. Κι ενώ είναι σχεδόν απίθανο να μπορούσε να προβλέψει κάποιος λίγους μήνες πριν αυτό που συμβαίνει τώρα στην αεροπορία, ωστόσο σε έναν εύθραυστο και εξαιρετικά ευμετάβλητο κλάδο της οικονομίας σαν αυτόν, οφείλουν οι εταιρίες να είναι πάντα προετοιμασμένες για το χειρότερο και να διαμορφώνουν την στρατηγική τους ανάλογα. Πόσο μάλλον που από τις αρχές του 2019 το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για πιθανή κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας εντός του 2020.

ευκαιρία-κορονοιός

Σήμερα λοιπόν η αεροπορική αγορά έχει πάει από το εκατό περίπου στο τριάντα, αν λάβουμε υπόψη τα στατιστικά στοιχεία της ιστοσελίδας Statista, σύμφωνα με τα οποία μέχρι τις 4 Μαΐου 2020 η συχνότητα των πτήσεων σε παγκόσμια κλίμακα είχε σημειώσει πτώση κατά 69,9%. Αυτό συνεπάγεται ότι η πλειοψηφία των αεροσκαφών των αεροπορικών εταιρειών δεν πετάει και ότι μεγάλος αριθμός υπαλλήλων είτε έχουν χάσει τη δουλειά τους είτε στη καλύτερη περίπτωση έχουν τεθεί σε καθεστώς διαθεσιμότητας. Τα αεροδρόμια με τη σειρά τους συμπαρασύρονται και υπολειτουργούν, με ο,τι συνέπειες μπορεί να έχει αυτό για τα ίδια αλλά και για τους υπαλλήλους τους, ενώ σε εξίσου δύσκολη θέση βρίσκονται και οι κατασκευαστές αεροπλάνων, με τις παραγγελίες από τις αεροπορικές εταιρίες να έχουν παγώσει άγνωστο μέχρι πότε. Το αντίκτυπο της κρίσης του covid-19 στις αερομεταφορές είναι τόσο μεγάλο αφενός γιατί δεν έχει ξανασυμβεί κάτι ανάλογο στο παρελθόν, να μην πετάει σχεδόν τίποτα δηλαδή ταυτόχρονα σε όλο τον κόσμο, αλλά και γιατί η κρίση χτύπησε την αεροπορική σε μια περίοδο που διένυε τρομερή ανάπτυξη και δεν είχε προετοιμαστεί καθόλου για έναν τόσο ξαφνικό οικονομικό Αρμαγεδδώνα. Όπως όμως ειπώθηκε ανωτέρω, όσο σκούρα κι αν είναι η κατάσταση στην αεροπορική βιομηχανία, αποτελεί παράλληλα η κρίση αυτή μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία οι αεροπορικές εταιρείες να επαναπροσδιορίσουν το μοντέλο και τις στρατηγικές που θα ακολουθήσουν, ακόμα και την ίδια την ταυτότητα τους και έτσι οι αερομεταφορές να επανεκκινήσουν από την αρχή, προς όφελος τόσο των εργαζόμενων στον κλάδο όσο και των επιβατών. Αυτό οπωσδήποτε θα γίνει σταδιακά και βήμα βήμα, μέχρι η βιομηχανία να φτάσει στο σημείο που βρισκόταν, αυτή τη φορά όμως πιο δυνατή μα και σοφή από τα λάθη και τα πάθη του παρελθόντος.

Η επόμενη μέρα θα βρει τις αεροπορικές εταιρείες συρρικνωμένες μεν, ζωντανές δε. Οι μαζικές προμήθειες νέων αεροσκαφών θα γίνονται πλέον με μεγαλύτερη δυσκολία καθώς οι εταιρίες θα ζυγίζουν καλά πλέον αυτές τις αποφάσεις. Ενδεχομένως να δούμε εταιρίες να βολεύονται με τα αεροσκάφη που ήδη έχουν ή να αποσύρουν ορισμένα παλαιότερα και να προμηθεύονται στη θέση τους καινούργια πιο αποδοτικά, δύσκολα θα ξαναδούμε όμως σύντομα παραγγελίες μαμούθ όπως μας είχαν συνηθίσει ορισμένοι παίκτες του αεροπορικού χώρου, εκτός αν υπάρχει πραγματικά απόθεμα στα ταμεία τους. Όσον αφορά τις θέσεις εργασίας, αυτές θα επηρεάζονται από τον στόλο που θα διατηρούν οι αερομεταφορείς καθώς και από το δίκτυο των εταιριών, που θα διατηρείται σε λογικά πλαίσια δίχως υπερβολές αφού θα δοθεί έμφαση στις πιο επικερδείς γραμμές ενώ δεν θα είναι λίγες αυτές που θα κοπούν οριστικά από το πτητικό τους πρόγραμμα , κρινόμενες ως μη επικερδείς και βιώσιμες. Σε όλα τα παραπάνω θα συμβάλλει και η μειωμένη επιβατική κίνηση, αφού σύμφωνα με τις προβλέψεις το επιβατικό κοινό θα αργήσει να επιστρέψει μαζικά στα αεροπλάνα αφού ο φόβος για πιθανή νέα μετάδοση και εξάπλωση του ιού θα πλανάται για καιρό ακόμα.

ευκαιρία-κορονοιός

Όπως και να έχει όμως ο κλάδος των αερομεταφορών θα αναγκαστεί όπως, εξηγήθηκε στις παραπάνω γραμμές, να συμμαζευτεί, να πάρει προσεκτικότερες και πιο βιώσιμες αποφάσεις και να υιοθετήσει διαφορετικά επιχειρηματικά μοντέλα. Έστω και πιο συρρικνωμένη σε σύγκριση με το πολύ πρόσφατο παρελθόν, είναι ευκαιρία η βιομηχανία των αερομεταφορών να κερδίσει ξανά την παλιά της αίγλη και να γίνει πάλι ένας πανίσχυρος κλάδος της παγκόσμιας οικονομίας που θα εγγυάται στους εργαζόμενους της ένα σίγουρο και σταθερό περιβάλλον εργασίας και στους πελάτες της υπηρεσίες και προϊόντα υψηλού επιπέδου.

Σε τελική ανάλυση, δεν θα είναι προτιμότερο να έχουμε μια αεροπορική βιομηχανία που αν και πιο περιορισμένη σε σύγκριση με πριν, μιας και το κέντρο βάρους θα μεταφερθεί από την ποσότητα των πτήσεων στην ποιότητα αυτών, θα είναι πιο σταθερή και αναβαθμισμένη και θα εγγυάται στους υπαλλήλους της ένα πιο ασφαλές εργασιακό περιβάλλον και στους επιβάτες μια ανώτερη ποιοτικά ταξιδιωτική εμπειρία;